|
Сабақтың
ортасы
4 — 8 мин
|
Сабақты бастамас бұрын өткен сабақты пысықтау cұрақтары қойылады.
«Не білемін?»
С-1: Қандай теңдеулер бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер деп аталады?
С-2: Қандай теңдеулер мәндес теңдеулер деп аталады?
С-3: Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеудің түбірлері қалай табылады?
С-4: Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешудің қандай алгоритмі бар?
Қызығушылықты ояту:
Салыстырылатын екі санның біреуі екіншісінен үлкен немесе кіші екенін анықтау үшін, берілген екі санның айырмасына қарап, қорытынды жасаңдар:
| Салыстыр
ылатын сандар |
Сандардың біріншісінен екіншісін азайтып, айырма түрінде жазыңдар |
Айырма
(Оң сан немесе теріс сан) |
Санды теңсіздік |
| 5 пен 3
-2 мен -4
3 пен 6 |
5 — 3 |
20, оң сан |
53 |
Мынадай сұрақтарға жауап беруді сұраңыз:
С-1: Егер а – b айырмасы оң сан болса, (*) белгісінің орнына қандай теңсіздік белгісі қойылады: а * b?
С-2: Егер а – b айырмасы теріс сан болса, (*) белгісінің орнына қандай теңсіздік белгісі қойылады: а * b?
|
Математика
2-бөлім,
Жалпы білім беретін оқулық мектептің 6 — сыныбына арналған,
Алматы «Атамұра» 2015, төртінші басылымы.
15 бет.
Қосымша 1
|
|
9 – 23 мин
|
Жаңа сабақ «Мағынаны ажырату»
Жоғарыда қойылған сұрақтардан мынадай жауап алынады.
Өзара тең емес а және b сандарын салыстыру нәтижесінде, қай санның үлкен, одан қай санныі кіші екендігі анықталады.
Егер а – b айырмасы оң сан болса, онда а саны b санынан үлкен болады. Егер а – b айырмасы теріс сан болса, онда а саны b санынан кіші болады.
Егер а – b0 болса, онда аb. Егер а – b0 болса, онда аb.
Екі санды өрнектің теңсіздік белгісімен («» немесе «») жазылуы санды теңсіздік деп аталады.
Мысалы, 93+5 – санды теңсіздік.
93+5 – сол жақ бөлігі, – оң жақ бөлігі.
аb және аb түріндегі теңсіздіктерді қатаң теңсіздіктер деп атайды. аb және аb түріндегі теңсіздіктерді қатаң емес деп атайды. ахb, а х b, ахb және т.б. түріндегі теңсіздіктерді қос теңсіздіктер деп атайды.
және ; және таңбаларын бір-біріне қарама-қарсы таңбалар деп атайды.
Санды теңсіздіктердің қасиеттері:
1 — қасиет: егер а саны b санынан үлкен, ал b саны с санынан үлкен болса, онда а саны с санынан үлкен болады.
Егер аb, bс болса, онда .
Мысалы, 1) 75, 53, онда 73. 2) 25, 59, онда 29.
2 – қасиет: Егер тура теңсізідктің екі жақ бөлігіне де бірдей сан қосылса, теңсізідк белгісі өзгертілмей, тура теңсіздік шығады.
Егер аb болса, онда аb + с, с – кез келген сан.
Мысалы, 1) 96, 9+26+2; 2) 96, 9+(-26+(-2).
3) 7,2 + 3 8,1; 7,2 + 3 — 3 8,1 — 3; 7,2 8,1 – 3 түрінде жазуға болады.
Теңсіздіктің бір жақ бөлігіндегі қосылғышты екінші жақ бөлігіне көшіргенде, оның таңбасын қарама-қарсытаңбаға өзгерту керек.
3 – қасиет: а) егер тура теңсіздіктің екі жақ бөлігі бірдей оң санға көбейтілсе және бөлінсе, теңсізідк белгісі өзгертілмей, тура теңсіздік шығады.
Егер аb және сболса, онда аb +с,
Мысалы, 1) 96, 9262, 1812.
2) 96, 96, 32.
б) егер тура теңсіздіктің екі жақ бөлігі бірдей теріс санға көбейтілсе және бөлінсе, теңсізідк белгісі қарама-қарсы таңбаға өзгертіліп, тура теңсіздік шығады.
Егер аb және сболса, онда аb +с,
Мысалы, 1) 96, 9262), -18-12.
2) 96, 96, -32.
4 – қасиет: Егер теңсіздік белгілері бірдей тура теңсіздіктер мүшелеп қосылса, онда теңсіздік белгісі қосылғыш теңсіздіктердің белгілеріндей тура теңсіздік шығады.
Егер аb және сболса, онда аb +d.
Мысалы: 1) 5,32,7 2) 2,7 х 6,5
+ +
1,50,8 4,5 у 7
6,83,5. 7,2 х+у 13,5.
5 – қасиет: Теңсіздік белгілері бірдей және оң жақ бөлігі мен сол бөлігі оң сандар болатын тура теңсіздіктерді мүшелеп көбейтуге болады. Нәтижесінде теңсіздік белгісі көбейткіш теңсіздіктердің белгісіндей тура теңсіздік шығады.
Егер аb, сжәне а, b, с, – оң сандар болса, онда аbd.
Мысалы: 1) 0,30,2 2) 9 х 12
41,5 4 у 7
1,20,3. 36 ху 84.
6 – қасиет: Егер аb болса, онда . Мұндағы a0, b0.
Мысалы: 1) 34, . 2) 75, .
|
Математика
2-бөлім,
Жалпы білім беретін оқулық мектептің 6 — сыныбына арналған,
Алматы «Атамұра» 2015, төртінші басылымы.
|
|
26 — 37 мин
|
Жұптық жұмыс
Оқулық бойынша деңгейлік тапсырмаларды орындау.
А деңгейі
№936. Теңсіздік түрінде жазыңдар. Белгісіз шаманы х — пен белгілеңдер.
1. Ыдыстағы сұйықтың көлемі 3 л – ден артық емес;
2. Өзен суының ағыс жылдамдығы 4 км/сағ – тан кем;
3. Бүгін Тараз қаласындағы ауаның температурасы 50С – тан төмен емес;
4. Доғал бұрыштың градустық өлшемі 900 – тан артық, бірақ 1800 – тан кем.
№957. 1) 8 13 теңсіздігінің екі жақ бөлігін де 5 санын, 4 санын, — 2 санын, — 6 санын қосқанда шығатын тура теңсіздікті жазыңдар.
2) 18 6 теңсіздігінің екі жақ бөлігін де:
4 санына, 5 санына, -1 санына, -0,5 санына көбейткенде шығатын тура теңсіздікті жазыңдар.
В деңгейі
№940. Мына теңсіздіктерді қос теңсіздік түрінде жазыңдар:
1) 715 және 1520; 2) 0,80,3 және 0,8 1;
3) -1 -5 және — 10; 4) m + n k және k p + z.
№968. 4а5 теңсіздігінен мынаны бағлаңдар:
1) а + 3; 2) а – 0,6; 3) 2а; 4)
С деңгейі
№949. Мына өрнектердің мәндерін салыстырып, нәтижесін теңсіздік () белгілерімен жазыңдар:
1) х + 0,5 және х – (-0,3); 2) у + (- және у — (+ ;
3) n : (-7) және n : 7; 4) — n : (-3) және n : (-3).
№981. Егер 4х8 болса:
1) 2х – ті; 2) 2х + 1 – ді; 3) – ні бағалаңдар.
|
Математика
2-бөлім,
Жалпы білім беретін оқулық мектептің 6 — сыныбына арналған,
Алматы «Атамұра» 2015, төртінші басылымы.
Қосымша 2
|
